Name: Σάμαλι, το γλυκό της Δαμασκού
Prep time: 2 h 10 min
Cook time: 50 min
Total time: 3 h
Ingredients: 500γρ σιμιγδάλι χοντρό; 500γρ γιαούρτι; 300γρ ζάχαρη; 200μλ νερό; 2 κοφτές κουταλιές γλυκού σόδα; 1 κουταλιά γλυκού τριμμένη μαστίχα; 4 κουταλιές σούπας σησαμέλαιο (ή βούτυρο κλαριφιέ); 700γρ ζάχαρη; 700γρ νερό; 1 κουταλιά γλυκού χυμό λεμόνι; 1 κουταλιά σούπας ροδόνερο; λίγο αλάτι

Jump to Recipe Print

Κολλάει το στόμα μου μαζί του και δηλώνω πως το σάμαλι είναι το αγαπημένο μου γλυκό. Η σχέση μου μαζί του είναι αιώνια. Έχει βαθιά ιστορία κι έχει γλυκάνει πλήθη ανθρώπων στην Ανατολία και τη λεκάνη της Μεσογείου.

Όταν πιάνω στα δάχτυλά μου το σιροπιασμένο κομμάτι που λάμπει στο φως, νοιώθω το βάρος του σιροπιού που έχει φυλακίσει κάθε κόκκος σιμιγδαλιού μέσα του. Δαγκώνω λίγο κι όσο αφήνω το τρυφερό σιμιγδάλι να σκορπίζει τις γεύσεις του στο στόμα μου, το σιρόπι σχηματίζει ένα δάκρυ, αργά αργά, στην άκρη του.

Τόσο μόνο σιρόπι, όσο κρατά το σιμιγδάλι. Στο ταψί δεν υπάρχει ίχνος.

Το φουσκωμένο σιμιγδάλι με χορταίνει, το γιαούρτι δίνει μια ελαφρούτσικη ξινίλα που κόβει τη γλύκα του σιροπιού. Και το σιρόπι, αχ! το σιρόπι, γεμίζει το στόμα με αρώματα. Λεμονιού και μαστίχας, ροδόνερου κι ανθόνερου. Σε κάθε πόλη, άλλο άρωμα.

Σάμαλι ∼ Şambalı Tatlısı ∼ Şam Tatlısı = το γλυκό της Δαμασκού Κλικ για tweet

το σάμαλι έχει ιστορία

Το Σάμαλι, όπως και ο Μπαμπάς (Şambaba) είναι γλυκά της Συρίας.

Η Δαμασκός (Şam) ήταν γνωστή για τα αρωματικά τριαντάφυλλα, τα ρόδα της Δαμασκού, που έδιναν το φημισμένο ροδόνερο. Το σάμαλι μοσχοβολούσε ροδόνερο στη Συρία και δεν λεγόταν σάμαλι εκεί.

Οι ταξιδευτές μετέφεραν το γλυκό στη Σμύρνη και την Πόλη, όπου πήρε το όνομα για να δηλωθεί η προέλευσή του και αρωματίστηκε με το προνομιούχο μυρωδικό του παλατιού, τη μαστίχα.

Αυτά συνέβησαν τα χρόνια που η οθωμανική αυτοκρατορία, για 400 χρόνια, είχε ενώσει πλήθος κρατών. Οι γεύσεις των λαών μεταφερόντουσαν από κράτος σε κράτος με τους ταξιδευτές και προσαρμοζόντουσαν στα διαθέσιμα υλικά και τον τρόπο μεταφοράς της συνταγής.

Στην Ελλάδα, το πολίτικο σάμαλι, πωλείτο από πλανόδιους σαμαλιτζήδες, όπως ήταν και οι χαλβατζήδες ή οι σαλεπιτζήδες. Υπήρξε πάντα αγαπημένο γλυκό των παιδιών που χόρταινε και έδινε χαρά.

Μπορούσε να γίνει μόνο με σιμιγδάλι, νερό και ζάχαρη για να είναι φθηνό, αν και η συνταγή του ζητά γιαούρτι νερουλό, σιμιγδάλι και ζάχαρη.

το σάμαλι διαφέρει

Το σάμαλι γίνεται με χοντρό σιμιγδάλι. Θέλει να φουσκώσει με το γιαούρτι αρκετή ώρα, να ψηθεί σωστά για να σκάσει ο κόκκος και να μπορέσει να ρουφήξει το σιρόπι. Αυτή η απλότητα δίνει το μεγαλείο του.

Αν προσθέσετε και ψιλό σιμιγδάλι, για να έχει πιο ενιαία συνοχή, αυτό δεν πρέπει να ξεπερνά το 1/3 (δηλαδή 2 κούπες χοντρό σιμιγδάλι και 1 κούπα ψιλό σιμιγδάλι). Αν βάλετε αυγά, το κάνατε ραβανί. Αν βάλετε αλεύρι, το κάνατε γιαουρτόπιτα.

Το σάμαλι πρέπει να έχει χαμηλό ύψος, 3-4 εκ το πολύ. Είναι περισσότερο αφράτο, αν τα υγρά της συνταγής είναι αρκετά για να φουσκώσουν καλά το σιμιγδάλι, πριν το ψήσιμο. Κι έτσι πρέπει να είναι. Αν παρατηρήσετε σε φωτογραφίες ο κόκκος του σιμιγδαλιού να φαίνεται άσπρος στο κέντρο του, τότε να περιμένετε πως αυτό είναι ένα σκληρό σάμαλι.

Αν θέλετε σάμαλι που να είναι σφικτό και να κολλά στο σιρόπι, μην προσθέσετε το νερό στη συνταγή και δέστε περισσότερο το σιρόπι (για 6λεπτά).

τα υλικά και η σωστή χρήση τους

Αν το γιαούρτι είναι πυκνό, μπορείτε να το αραιώσετε με νερό ή γάλα. Για να γίνει νηστίσιμο, αντικαταστήστε όλη την ποσότητα γιαουρτιού+υγρού με πορτοκάλι ή νερό ή σόδα.
Αν βάλετε γιαούρτι πρόβειο με την πετσούλα του -που έχει περισσότερα λιπαρά– η κρούστα του γλυκού στην επιφάνεια θα γίνει πιο τραγανή. Αν βάλετε γιαούρτι 0% ή 2%, η κρούστα γίνεται απαλή, όπως στη φωτογραφία.
Αν σας αρέσει η γεύση του ταχινιού, μπορείτε να προσθέσετε μια κουταλιά ταχίνι στο μίγμα ή να χρησιμοποιήσετε σησαμέλαιο.
Έχω δει συνταγές να χρησιμοποιούν baking powder και σόδα μαζί. Με την εμπειρία μου λέω πως δεν χρειάζονται υπερβολικά διογκωτικά, γιατί το κάνουν να μην πιάνεται με το χέρι και να θρυμματίζεται. Στην συνταγή επισημαίνω να είναι κοφτές οι κουταλιές, μόνο σόδα είναι αρκετή με το γιαούρτι.
Έχω δει συνταγές να βάζουν μαγιά, πράγμα που είναι τόσο ανεδαφικό και άχρηστο, αν σκεφτείτε πως η μαγιά λειτουργεί γιατί δημιουργεί αέρια που συγκρατούνται από τους δεσμούς γλουτένης της ζύμης. Το σιμιγδάλι δεν μπορεί να δημιουργήσει τέτοιο δίκτυο, αφού είναι κοκκώδες. Και αλεύρι να προσθέσει κάποιος στο μίγμα, το σιμιγδάλι θα δημιουργεί τρύπες, από όπου θα διαφεύγουν τα αέρια της μαγιάς. Θα μείνει μόνο η γεύση της.

Το σημαντικότερο που μπορώ να πω είναι πως “το σάμαλι θέλει χρόνο“.

Χρόνο να φουσκώσει, χρόνο να ψηθεί καλά, χρόνο να μείνει στο φούρνο σιροπιασμένο μέχρι να κρυώσει και χρόνο να περιμένεις 24 ώρες πριν το κόψεις.

Μόνο τότε έχει γεννηθεί το γλυκό της Δαμασκού, σε ένα ταιριασμένο πάντρεμα υλικών και αρωμάτων.

Δοκιμάστε φρέσκο σάμαλι, μόλις έχει βγει από το φούρνο και θα νιώσετε όλα τα συστατικά σκόρπια στη γεύση σας. Μόνο όταν περάσουν ένα 24ωρο στην ησυχία τους, έχουν δεθεί αρμονικά μεταξύ τους.

Από μένα για σας, με αγάπη!