Χρόνια πολλά, μανούλες της γης. Σε όποια γωνιά του κόσμου, με όποιες συνθήκες εκτελείτε την ιερή αποστολή σας. Να γεννήσετε, να αναθρέψετε, να προστατέψετε, να γαλουχήσετε αξίες στα παιδιά σας. Είτε είναι δικά σας είτε όχι.
Η μάνα δεν έχει τυπικά προσόντα. Εχει προσόντα ψυχής. Περισσότερο μάνα είναι μια γυναίκα χωρίς δικά της παιδιά που έχει μάθει να δίνει και να προστατεύει, παρά μια μάνα που τυχαία βρέθηκε σ’αυτό το ρόλο και αποφεύγει την ευθύνη της.
Η μάνα είναι ιδέα. Αγγίζει τις ψυχές όλων. Όποιο παιδί κι αν φωνάξει “μαμά” στο δρόμο, κάθε γυναίκα θα απαντήσει. Είτε είχε, έχει, θα έχει παιδί δικό της είτε όχι. Είναι ένας αόρατος κύκλος προστασίας που υποστηρίζει κάθε παιδί, μέχρι να σταθεί στα πόδια του. Στα δικά μου παιδιά, μάνες στάθηκαν οι δασκάλες τους, ξεχωριστές γυναίκες που τα υποστήριξαν και τα γαλούχησαν μαζί με μένα, τα έμαθαν να πιστεύουν και να αγαπούν τον εαυτό τους, να διαχειρίζονται τη γνώση και να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.
Το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι τόσο σύνθετη υπόθεση. Δεν αρκεί να μεγαλώσεις το σώμα του. Πρέπει ταυτόχρονα να αναπτύσσονται οι δεξιότητες, οι γνώσεις, τα συναισθήματα. Πρέπει να μάθει να εκφράζεται, να μοιράζεται, να ανήκει, να αγαπάει τον εαυτό του και να έχει ξεκάθαρη ταυτότητα. Πρέπει να μάθει να διαχειρίζεται τα αρνητικά συναισθήματα. Πρέπει να ξέρει σε τι πιστεύει, ποιές αξίες αποδέχεται και ποιές αρχές ακολουθεί. Πολλή δουλειά για μια μάνα, ακόμα και για ένα πατέρα παρέα. Σαν ακοίμητοι, συνειδητοί κηπουροί πρέπει να παρακολουθούν, να ξέρουν και να εφαρμόζουν με σταθερότητα, το κλάδεμα των κακών συνηθειών.
Ξεκίνησα το άρθρο με αφορμή τη φωτογραφία και τον τίτλο, που μου αφιέρωσε μια φίλη.
Τα χέρια τριών γενεών πάνω στο ζυμάρι είναι δυνατό σύμβολο της παράδοσης μαγειρικής γνώσης από γενιά σε γενιά. Η μαγειρική γνώση της οικογένειας. Ένα τόσο μικρό κομμάτι στο σύνολο διαπαιδαγώγησης ενός παιδιού κι όμως τόσο καθοριστικό. Για να μπορεί το παιδί να έχει ρίζες, ταυτότητα, μνήμες φαγητού, αίσθηση πως ανήκει στην πρώτη, δική του και παντοτινή ομάδα, την ευρύτερη οικογένειά του.
Κάθε γυναίκα είναι κρίκος της αλυσίδας, που δέχεται και μεταφέρει τη μαγειρική γνώση της οικογένειας, βαπτίζοντάς την στο καθημερινό στρώσιμο του τραπεζιού, προσφέροντάς την για να θρέψει ψυχές και σώματα αγαπημένων. Δέχεται γνώση από τις μεγαλύτερες γυναίκες και μεταφέρει γνώση στα παιδιά.
Όσο πιο συνειδητά και τιμημένα γίνεται αυτή η διαδικασία, τόσο πιο ξεκάθαρη και διαφοροποιημένη είναι η μαγειρική ταυτότητα αυτής της οικογένειας. Όσο πιο πολύ συμμετέχουν τα παιδιά σε τέτοια μαγειρέματα, τόσο πιο πολλές αόρατες κλωστές υφαίνονται στις μνήμες τους, που θα τα προστατέψουν όταν νοιώσουν μοναξιά κι όταν έρθει η στιγμή να αναπαράγουν “ζεστές στιγμές οικογένειας”.
Στη δική μου οικογένεια, το πλάσιμο και το μέλωμα των μελομακάρονων, τα ντολμαδάκια, τα τσουρέκια, τα σπιτικά μακαρόνια τζόλια και το άνοιγμα φύλλου για σπανακόπιτα είναι οι λέξεις-σύνθημα για να γιορτάσουμε τη δική μας μαγειρική παράδοση, δημιουργώντας παρέα με τη μνήμη των γυναικών της οικογένειάς μας που άφησαν τη γνώση πίσω τους.
Όταν κουράζεστε κάθε μέρα, αναζητώντας “τι φαγητό να μαγειρέψω σήμερα;” να ανεβαίνετε ένα σκαλί παραπάνω και να θυμίζετε στον εαυτό σας πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος σας, στην οικογένεια. Να ανεβαίνετε ένα σκαλί πιο ψηλά. Να σταματάτε το τραινάκι των εργασιών για να ακούτε. Να διαβάζετε στα πρόσωπα των παιδιών και τη συμπεριφορά τους όσα δεν λένε. Να αξιολογείτε την πορεία. Να υπερβαίνετε τα όρια και να τα ξανατοποθετείτε. Να ονειρεύεστε και να προσπαθείτε. Να ξεπερνάτε τις δυνάμεις σας. Να γεννιέστε ξανά!
Η ζωή είναι μικρή για αυτοπεριορισμούς. Μπορείτε να κάνετε τα πάντα πιο καλά. Πιο γρήγορα, πιο μακριά, πιο δυνατά. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, αυτό το νόημα έχουν. Να μας εξυψώσουν πάνω από την καθημερινή ζωή, με τους καθημερινούς περιορισμούς και τις αντιλήψεις. Να δείξουν πως όλοι μπορούν να κάνουν την υπέρβαση και ξεπεράσουν τα όρια.
Citius, altius, fortius. Πιο γρήγορα, πιο μακριά, πιο δυνατά. Αντίληψη ζωής είναι αυτή, που ή την δέχεσαι ή την απορρίπτεις. Για μένα, όσα χρόνια με θυμάμαι, ήταν η δεύτερη μου προσευχή.
“Αρχαίο πνεύμα αθάνατο, αγνέ πατέρα του ωραίου, του μεγάλου και τ’αληθινού, κατέβα φανερώσου κι άστραψε εδω πέρα, στη λάμψη της δικής σου γης και τ’ουρανού“.
Μ’αυτή την αντίληψη μεγαλώνω και συνεχίζω να εκπαιδεύομαι, να διαβάζω, να προσαρμόζομαι σε όσες αλλαγές φέρνει η ζωή μου, όσο χρονών και να είμαι. Μ’αυτήν την αντίληψη ανέθρεψα και μεγάλωσα τα παιδιά μου. Πέτυχαν τους στόχους σπουδών τους, κάνοντας την απόλυτη υπέρβαση δυνάμεων. Αυτήν την αντίληψη έκανε ταινία η Procter & Gamble, εν όψη των Ολυμπιακών Αγώνων 2012, που ξεκινούν στις 27 Ιουλίου στο Λονδίνο. Μητέρες σε όλη τη γη που μεγαλώνουν παιδιά για να πετύχουν την υπέρβαση, σε όποιο στόχο έχουν θέσει.
Μην φοβάστε τη ζωή. Θέστε ψηλούς στόχους. Ονειρευτείτε. Δουλέψτε για τα όνειρά σας. Δείξτε στα παιδιά σας πως να κάνουν την υπέρβαση. Στοχεύστε στην Ιθάκη σας. Η Ιθάκη δίνει το ωραίο ταξίδι. Ζήστε τη ζωή.