Έχω ζήσει πολλές στιγμές που η ζωή με ξεπερνούσε. Όσο κι αν προσπαθούσα δεν την προλάβαινα. Έτρεχα πίσω της κι όλο ανοιγόντουσαν νέα μέτωπα, περισσότερη δουλειά.
Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, στην οικογένεια που μεγάλωσα, το ολυμπιακό ιδεώδες “citius, altius, fortius” καθόριζε τη λίστα των επιλογών μου. “Αρχαίο πνεύμα αθάνατο, αγνέ πατέρα, του ωραίου, του μεγάλου και του αληθινού, κατέβα, φανερώσου κι άστραψε εδώ πέρα, στη λάμψη της δικής σου γης και του ουρανού”. Αυτή ήταν για μένα προσευχή. Το μάντρα μου.
Ένα μικρό ψαράκι ήμουν, που όσο λάτρευε τόσο φοβόταν τα ανοιχτά νερά. Λάτρευα τους αετούς που πετούσαν και πίστευα πως μια μέρα θα πετάξω κι εγώ όπου θέλω. Για να πετάξεις, όμως, πρέπει να είσαι δυνατός, αυτάρκης, ανεξάρτητος, ελεύθερος, συγκροτημένος. Για να πετάξεις με ασφάλεια και να χαρείς τη διαδρομή, πρέπει να έχεις κτισμένες αξίες. Κι όλα αυτά να τα έχεις πετύχει πριν ενηλικιωθείς. Εγώ δεν τα είχα. Είχα γονείς που με αγαπούσαν πολύ αλλά δεν ήξεραν πως να μεγαλώσουν αετόπουλα. Με μεγάλωσαν σαν ένα χαριτωμένο ψαράκι. Που ήθελε να γίνει αετός.
Ξεκίνησα την εκπαίδευσή μου μόνη μου, αφού είχα γεννήσει δύο παιδιά. Το πρώτο βήμα ήταν το βασικό. Αναγνώρισα τι δεν θέλω να αποδέχομαι στη ζωή μου και το διεκδίκησα. Μου στοίχισε πολλά. Όποιος θέλει να παραμένει βολεμένος, ας μην το κάνει. Μετά από αυτό το βήμα, βγήκα στον τρελό βοριά. Φυσάει τόσο και πρέπει να αντέξεις. Πρέπει να προστατέψεις όσα έχεις για να μην τα πάρει ο άνεμος. Κουράζει τόσο πολύ η βοή και εξαντλεί. Δεν υπάρχει απάγγιο. Όμως δοκιμάζει την αντοχή, την πίστη, την επιμονή. Χαλυβδώνει τη δύναμη να μην νικηθείς. Όταν νικήσεις το βοριά, παύει να υπάρχει.
Μετά ήρθε η ομίχλη και η κινούμενη άμμος. Ήμουν ελεύθερη να επιλέξω αλλά δεν είχα ξεκάθαρες αξίες. Μπορούσα να πάω όπου θέλω, όμως δεν ήξερα να αναγνωρίζω τις παγίδες. Κοιτούσα τον εαυτό μου στον καθρέφτη και δεν με γνώριζα. Ποια ήμουν εγώ; Σε τι πίστευα; γιατί; τα ολυμπιακά ιδεώδη μου και ο ηθικός αγών ήταν τα μόνα σταθερά στη ψυχή μου. Ετοιμάζοντας τα δημιουργικά briefs για τους πελάτες των διαφημιστικών εταιρειών, όπου εργαζόμουν, έμαθα να ξεχωρίζω τις αξίες από τις αρχές. Το σετ αξιών ενός ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του. Οι αρχές που επιλέγει να ακολουθεί, βάση των αξιών που πιστεύει, καθορίζουν τη συμπεριφορά του. Άρχισα να αναγνωρίζω την συμπεριφορά μου και να επιλέγω τις αρχές που ήθελα να ακολουθώ στη ζωή μου. Μια μέρα χαμογέλασα στον καθρέφτη και με αναγνώρισα. Ένα μικρό αετόπουλο, τίναζε ανυπόμονα τις φτερούγες του. Είχα βγει σε ξέφωτο.
Μετά ήρθε ο ανήφορος. Γιατί τον διάλεξα. Γιατί οι Θερμοπύλες του Καβάφη ήταν χαραγμένες στη ψυχή μου. Κι εγω είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου πως η αποστολή μου να μεγαλώσω σωστά τα παιδιά μου ήταν ιερή και πάνω από κάθε άλλο. Όχι από χρέος. Από ευσπλαχνία και γενναιότητα. Για να μεγαλώσω, συνειδητά, αετόπουλα που να είναι έτοιμα να πετάξουν στα 20 χρόνια τους.
Ο δρόμος ήταν ανηφορικός και όταν υπήρξα “πλούσια” και όταν υπήρξα “άνεργη”. Αποφάσισα να παραιτηθώ από την εργασία μου σε ένα απόγευμα, επειδή άνοιξα την πόρτα και είδα τα δυο μου παιδιά να απορροφούν λόγια και συμπεριφορές από τη γυναίκα που τα φρόντιζε όταν έλειπα στη δουλειά. Τα παιδιά μου μεγάλωναν χωρίς εμένα. Κατέβηκα από το πολυτελές τραίνο των διαφημιστικών και άλλαξα τελείως τη ζωή μας. Το δημόσιο της γειτονιάς αντικατέστησε το ιδιωτικό. Βρήκα εργασία 4ωρη και κάθε μέρα στις 2μμ, έστρωνα τραπέζι και περίμενα τα παιδιά μου να γυρίσουν από το σχολείο. Άκουγα, παρότρυνα, καθοδηγούσα, νουθετούσα, παρηγορούσα, καταλάγιαζα, αγκάλιαζα, αγαπούσα. Έμπρακτα. Κάθε μέρα. Δεν υπολόγισα τα ένσημα που έχανα, ούτε τη σύνταξη που θα έπαιρνα στα 55, αν είχα 5000 ένσημα με ανήλικο παιδί. Δεν θα την πάρω. Δεν ξέρω τι θα φέρει το αύριο. Ξέρω πως το χθες έφερε τα χρόνια του Γυμνασίου και του Λυκείου, να ήμουν δίπλα στην καθημερινή διαπαιδαγώγηση τους και την καθημερινή αμφισβήτηση των αξιών και αρχών της οικογένειας.
“Τιμή σε κείνους που στη ζωή τους όρισαν να φυλάνε Θερμοπύλες … και περισσότερη τιμή τους πρέπει όταν προβλέπουν πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος και οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούν”.
Τα παιδιά μου μεγάλωσαν και επέλεγαν τις δικές τους αξίες και αρχές. Οδηγούσαν τη ζωή τους εκεί που τους όριζε η καρδιά και το μυαλό. Αν συμφωνούσα εγώ ή διαφωνούσα, έπαυε να είχε σημασία. Ήταν αετόπουλα και πετούσαν με θράσος, σε επικίνδυνα πετάγματα. Δεν ήξερα αν είχα κάνει σωστή δουλειά. Ποιος το ξέρει ποτέ; μπορεί όλα να ήταν ένα παραμύθι στο μυαλό μου. Μπορεί να υπήρχε πιο εύκολος δρόμος, πιο βολικός για όλους μας. Υπήρχε; ποιος μπορεί να ξέρει; Ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος; οι Μήδοι θα διαβούν;
Όταν έφυγε η κόρη μου για να σπουδάσει, ήταν πολύ δύσκολος ο χωρισμός. Είχαμε μεγαλώσει μαζί, είχαμε μοιραστεί πολλά και ήταν δύσκολο το πέταγμα από τη φωλιά. “Πέτα, πουλάκι, πέτα” της έλεγα και παρακάλαγα να έχει δυνατά φτερά και να τα καταφέρει να φτιάξει τη δική της ζωή, μακριά από το σπίτι μας. Κι εκείνη κι εγώ. Τα καταφέραμε. Σπουδάζει και εργάζεται εθελοντικά σε μια οργάνωση πάνω στο αντικείμενο των σπουδών της. Και ο γιός μου, που έμεινε στο σπίτι μας γιατί σπουδάζει στην Αθήνα, έχει καταφέρει να φτιάξει τη δική του ζωή, βάζοντας τα όριά του και επιλέγοντας τι αποδέχεται στη ζωή του. Σπουδάζει και εργάζεται από το καλοκαίρι. Κι εγώ, από το φετινό καλοκαίρι έγινα ελεύθερος επαγγελματίας και είμαι ελεύθερη να πετάξω όσο αντέχουν τα φτερά μου.
Ο λόγος που γράφω αυτό το κείμενο, δεν είναι ο απολογισμός του έτους που τελειώνει. Χθες ο γιος μου είχε το πρώτο του τρακάρισμα, με δική του ευθύνη. Το πρώτο πράγμα που είπε στην άλλη οδηγό, ήταν “Είστε καλά; λυπάμαι πολύ που σας αναστάτωσα. Ήταν δικό μου το λάθος”. Γύρισε σπίτι ταραγμένος και προβληματισμένος, αν είχε χειριστεί σωστά τα δέοντα. Η κυρία που τράκαρε του είπε πως ήταν πολύ ευγενικός και την ηρέμησε αυτή η συμπεριφορά.
Μαζευτήκαμε στο σαλόνι και έφερα τις πρώτες βοήθειες. Ένα πιάτο ζεστά μακαρόνια με τυρί και αλλαντικά δίπλα. Μέχρι να φάει, είχε ηρεμήσει και η συζήτηση είχε περάσει σε άλλα θέματα. Μιλούσαν τα δύο παιδιά, έχοντας ξεχάσει σχεδόν την παρουσία μου, αξιολογώντας τη συμπεριφορά ατόμων και βάζοντας τους εαυτούς τους στη θέση που ήμουν εγώ όταν τους μάθαινα να αναγνωρίζουν ένα δένδρο από τον καρπό. Δηλαδή να αναγνωρίζουν την αλήθεια από τις πράξεις και όχι τα λόγια.
Κάποια στιγμή είπαν με θαυμασμό “Αυτό το παιδί είναι πολύ καλά μεγαλωμένο, σχεδόν όσο καλά μας μεγάλωσε η μαμά”! Έγειρα στο μπράτσο του γιου μου κι εκείνος με αγκάλιασε. Ήρθε και η κόρη μου. Αυτή η αγκαλιά ήταν αγαλλίαση. Άνοιξαν οι ουρανοί για μένα. Χθες, στο σπίτι μας, ήταν Χριστούγεννα. Τελικά, ίσως οι Μήδοι δεν διαβούν. Ίσως ο Εφιάλτης δεν υπάρξει.
Αυτός είναι ο λόγος που γράφω αυτή την αναδρομή ζωής. Είμαστε τρεις άνθρωποι, ενωμένοι με αξιολογημένους δεσμούς οικογένειας, που ακολουθούν το ταξίδι για την Ιθάκη. Τη δική του Ιθάκη, του καθενός. Εύχομαι να είναι μακρύ το ταξίδι, γεμάτο καλοκαιρινά πρωινά και τόπους πρωτοειδωμένους.
“Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.”